Dashboard waterveiligheid geeft waterbeheerder snel en actueel inzicht in naderend hoogwater

Het eerste kwartaal van dit jaar zijn de afvoeren en waterstanden op de Rijn bij Lobith een aantal keer hoog geweest (13.5 m NAP, ruim 4 meter hoger dan de gemiddelde waterstand) met piekafvoeren begin februari en begin maart. Tijdens de eerste afvoerpiek begin februari raasde ook storm Ciara over Nederland. Een spannende situatie voor Waterschap Drents Overijsselse Delta, maar ook een uitgelezen kans om het recent ontwikkelde dashboard waterveiligheid in de praktijk te gebruiken. Dit blog beschrijft hoe het dashboard het waterschap tijdens storm Ciara inzicht heeft gegeven in de actuele en verwachte veiligheid van de waterkeringen.

Wat gebeurde er tijdens storm Ciara?

Tijdens storm Ciara werd een groot deel van waterbeherend Nederland gemobiliseerd om de situatie rondom de Nederlandse rivieren en dijken te monitoren. Bij Waterschap Drents Overijsselse Delta was dit niet anders, al was de situatie in de dagen na de storm extra spannend. De stormachtige wind draaide van zuidwest naar west waardoor het water vanuit het IJsselmeer richting de IJssel-Vechtdelta werd gestuwd. Ook de piek in de afvoer op de IJssel bij de IJssel Vecht-Delta kwam twee dagen later dan de afvoerpiek bij Lobith. Door de samenkomst van de verhoogde afvoer op de IJssel en de verhoogde waterstanden in de IJssel Vecht-Delta Waterschap Drents Overijsselse Delta was het extra belangrijk om een goed en actueel beeld te hebben van de situatie. Het waterschap maakte daarvoor dankbaar gebruik van het dashboard waterveiligheid.

Het dashboard waterveiligheid met inzicht in de trend van waterstandsmetingen.

HydroNET en ArcGIS StoryMaps

Waterschap Drents Overijsselse Delta wilde voor het dashboard waterveiligheid geen maatwerk software ontwikkelen, maar gebruik maken van de mogelijkheden van bestaande en bewezen software pakketten die al door het waterschap werden gebruikt. Het waterschap heeft daarom besloten ArcGIS StoryMaps te gebruiken voor de ruimtelijke visualisatie en om het door HydroLogic ontwikkelde HydroNET in te zetten voor het verzamelen, modelleren, monitoren en interpreteren van de tijdsafhankelijke data. Henri Boschman, strategisch informatieadviseur bij waterschap Drents Overijsselse Delta, licht deze keuze toe:

“WDODelta streeft er naar om doelmatig gebruik van bestaande software te maken en de dienstverlening zo goed mogelijk op de business af te stemmen. Voor de configuratie van het dashboard hebben we, onder de vlag van digitale transformatie, een Agile aanpak toegepast waarbij de waterkering beheerder onderdeel was van het ontwikkelteam. De beheerder heeft in het team een sturende rol gekregen waardoor de wensen ten aanzien van de configuratie van het dashboard optimaal konden worden afgestemd op de mogelijkheden van de gebruikte software pakketten.”

Actuele sterkte

Een belangrijk onderdeel van het dashboard waterveiligheid is het in beeld brengen van de actuele sterkte van waterkeringen. Hiervoor wordt de actuele en verwachte belasting op de kering in HydroNET berekend en getoetst aan de maximaal toelaatbare belasting per deeltraject. De actuele belasting wordt in detail berekend op basis van een combinatie van metingen en modelverwachtingen van waterstanden en wind en eigenschappen van de kering. Het resultaat van deze berekening wordt vervolgens geaggregeerd voor een overzichtelijk beeld van de huidige en verwachte status per deeltraject van de keringen. De actuele sterkte geeft de kering beheerder inzicht in het mogelijk optreden van bepaalde faalmechanismen, zoals macrostabiliteit en piping, als gevolg van hoge waterstanden, golven of overslagdebiet. Daarnaast biedt het dashboard ook direct een handelingsperspectief. Zo ziet de beheerder direct waar aanvullende dijkinspecties nodig zijn en kan hij collega’s en dijkwachters zo effectief mogelijk inzetten tijdens hoogwatersituaties.

Overzichtskaart met de actuele en verwachte sterkte per dijktraject. Naast de overzichtskaart bevat het dashboard ook kaarten per faalmechanisme.

De praktijk

“Tijdens een wachtdienst, zoals die er tijdens en na de storm Ciara ook was, zorgen wij als kering beheerders voor het uitvoeren van alle noodzakelijke acties. Hieronder vallen bijvoorbeeld het sluiten van kunstwerken zoals duikers en coupures, het aanbrengen van beschermende maatregelen en extra inspecties.

Tijdens een noordwesten storm kunnen de waterstanden in ons beheergebied (met name in de IJsseldelta) extreem snel stijgen. Daarom willen we snel een overzicht kunnen krijgen van de actuele en verwachte situatie. Voordat we de beschikking hadden over het dashboard moesten we vele verschillende systemen raadplegen om een compleet overzicht te krijgen. Het geeft ons rust om nu alles bij elkaar te zien. Daarnaast zie je de kracht van het combineren en interpreteren van data. Het is makkelijk te lezen informatie geworden. Met het dashboard zien we nu onder andere de actuele sterkte van de kering en zijn we ook in staat om 96 uur vooruit te kijken. Aan de actuele en verwachte sterkte koppelen we onze beheermaatregelen zodat we zo goed mogelijk zijn voorbereid op hoogwater. Met de actuele sterkte zien we nu ook het verschil tussen de theoretische sterkte van de kering en de sterkte zoals we die buiten zien. We gaan deze verschillen analyseren en passen waar nodig de uitgangspunten voor de berekening, de signalering- en alarm waterstanden aan.

Het dashboard is nog niet af, we hebben nog genoeg wensen voor het toevoegen of verbeteren van informatie. Het dashboard geeft ons wel een mooi vertrekpunt om de komende periode een nog beter overzicht te creëren en nog beter voorbereid te zijn op hoogwater.”  Wijnand Evers – Kering beheerder waterschap Drents Overijsselse Delta.

Mobiele weergave van het dashboard waterveiligheid met van links naar rechts: De actuele en verwachte waterstanden bij de hoofdmeetpunten van het waterschap, de actuele en verwachte waterstanden bij kunstwerken getoetst aan de signaal- en sluitpeilen en de actuele sterkte voor het faalmechanisme piping.

Smaakt naar meer

Tijdens storm Ciara werd het dashboard waterveiligheid voor het eerst tijdens een hoogwatersituatie toegepast. Dit leverde veel positieve ervaringen op en ook weer veel nieuwe wensen voor doorontwikkeling. De komende periode wordt er verder gewerkt aan een dashboard dat inzicht geeft in de werkelijke status van de kunstwerken, open of gesloten, gekoppeld aan de benodigde status bij hoog buitenwater.

Wilt u meer informatie over het dashboard? Neem dan contact op met Bram Schnitzler (Bram.Schnitzler@hydrologic.com).