Beslissing Ondersteunend Systeem Peelrijt biedt waterbeheerders handvaten

Published on 7 december 2020 by Bram Schnitzler

Wateroverlast in de gemeente Someren

In het voorjaar en aan het begin van de zomer was het weer raak in het beheergebied van waterschap de Dommel: hevige buien zorgden er daar voor dat watersystemen tot de rand werden gevuld.

Een deel van deze hevige buien vielen in het stroomgebied van de Peelrijt, een waterloop ten westen van Someren. Ook in de zomer van 2016 (zie grafiek neerslag Peelrijt 2016) waren er heftige buien in het stroomgebied van de Peelrijt met wateroverlast als gevolg. Om de kans op wateroverlast zoveel mogelijk te beperken, had Waterschap de Dommel behoefte aan een actueel inzicht in de huidige en verwachte situatie van het watersysteem en de daarbij behorende handelingsperspectieven. De wens voor een operationeel systeem was er niet alleen voor natte situaties, maar ook voor andere omstandigheden zoals droge en reguliere situaties. Een aantal jaren later heeft het waterschap een BOS voor een deelgebied gerealiseerd. Deze blog beschrijft hoe het BOS Peelrijt is gerealiseerd en hoe dit Beslissing Ondersteunend Systeem de waterbeheerders ondersteunt.

Mark van de Wouw, senior adviseur hydrologie bij waterschap de Dommel: “Het gebied Peelrijt wordt beheerd door Waterschap de Dommel en stroomt richting het beheergebied van Waterschap Aa en Maas. Voor optimaal waterbeheer en tijdige communicatie over handelingsperspectieven zijn er afspraken over een maximale afvoer tijdens wateroverlast vanuit het Peelrijt. Waterschap de Dommel kan meer afvoeren indien de situatie dat bij waterschap Aa en Maas toelaat en de afvoer wordt geminimaliseerd als dat moet.”

 

HydroNET grafiek Neerslag Peelrijt 2016

Aan het begin van de zomer van 2016 viel er in een tijdsbestek van iets meer dan een maand bijna 300 mm, meer dan een derde van wat er normaal gesproken in een jaar valt (bron: HydroNET).

 

Aanleiding voor een BOS

Waterschap de Dommel maakt al jaren succesvol gebruikt van het BOS Brabant. Dit gedeelde BOS (Beslissing Ondersteunend Systeem van de Brabantse waterschappen en Rijkswaterstaat) adviseert de waterbeheerders over het beheer van het hoofdwatersysteem tijdens hoogwaterperiodes in de winter. BOS Brabant ondersteunt de waterverdeling tussen regio’s op basis van maximaal toelaatbare waterstanden. Daarnaast helpt het BOS de waterbeheerders optimaal waterbeheer na te streven door de flexibiliteit in de sturing van objecten zo goed mogelijk te benutten.

Deze positieve ervaring met BOS Brabant en de behoefte om jaarrond (onder alle omstandigheden, zowel tijdens droogte als bij natte situaties) ook in deelgebieden meer inzicht te hebben in het watersysteem heeft tot een blauwdruk van een BOS voor deelgebieden geleid, met als pilotgebied de Peelrijt. Deze blauwdruk voorziet in de toenemende behoefte van Waterschap de Dommel aan een actueel inzicht in de huidige en verwachte situatie van het lokale watersysteem en handelingsperspectieven per situatie.

Delft-FEWS en HydroNET

Het BOS voor deelgebied Peelrijt is gerealiseerd als een uitbreiding op BOS Brabant. Als basis wordt de koppeling tussen Delft-FEWS en HydroNET gebruikt.

Binnen Delft-FEWS worden operationeel hydraulische en hydrologische modellen doorgerekend die de actuele en verwachte situatie (zoals waterhoogtes en afvoeren) in het watersysteem berekenen. Deze actuele en verwachte waterstanden en afvoeren worden vanuit Delft-FEWS beschikbaar gesteld aan HydroNET. Vanuit HydroNET wordt de waterstanden en afvoeren afgezet tegen de toelaatbare grenzen zodat het beheerders een overzicht geeft van het huidige en verwachte status van het watersysteem. Tevens worden in HydroNET handelingsperspectieven geboden door vanuit Delft-FEWS geleverde geadviseerde stuwinstellingen inzichtelijk te maken. De interpretatie van de data wordt vervolgens via dashboards beschikbaar gesteld aan gebiedsbeheerders en hydrologen van het waterschap middels kaarten en grafieken. Informatie over verwachte waterstanden en afvoeren worden in HydroNET aangevuld met andere relevante externe informatie zoals bijvoorbeeld gevallen neerslag, informatie over grondwater en de weersverwachting. De webgebaseerde applicatie HydroNET maakt de informatie uit FEWS gemakkelijk toegankelijk voor de betrokken waterbeheerders als beslissing ondersteunende informatie op maat gemaakt.

Sander Loos, senior adviseur hydroinformatica bij HydroLogic: “De koppeling van HydroNET met Delft-FEWS is volledig gestandaardiseerd. De koppeling is een generieke ‘connector’ in het HydroNET platform en onderdeel van de kern van HydroNET. Ter ondersteuning én doorontwikkeling van deze combinatie zijn Deltares en HydroLogic, als leveranciers van Delft-FEWS en HydroNET, het WaterCONNECT initiatief gestart. Voor meer informatie zie: https://www.waterconnect.net.”

Samenwerking sleutel tot succes

BOS Peelrijt is een mooi voorbeeld van een succesvolle samenwerking binnen de gouden driehoek: Waterschap de Dommel (overheid), Deltares (onderzoek) en HydroLogic (bedrijfsleven) hebben samen BOS Peelrijt opgezet. Deltares heeft als beheerder van BOS Brabant de benodigde Delft-FEWS-werkzaamheden uitgevoerd. Het waterschap heeft de inrichting van de HydroNET dashboards uitgevoerd. HydroLogic heeft de modelwerkzaamheden uitgevoerd en heeft daarnaast ondersteuning geleverd bij de configuratie van zowel HydroNET als Delft-FEWS. Daarnaast heeft HydroLogic als coördinator gezorgd voor een gestroomlijnd proces.

De intensieve samenwerking tussen Waterschap de Dommel, Deltares en HydroLogic heeft geresulteerd in een dashboard dat als doel heeft om het waterbeheer te verbeteren onder allerlei hydrometeorologische omstandigheden.

Mark van de Wouw, senior adviseur hydrologie bij waterschap de Dommel: “Het BOS Peelrijt helpt bij de communicatie in droge en natte situaties. Het biedt handelingsperspectief voor diverse maatregelen. We kunnen anticiperen op basis van weersverwachtingen in plaats van te reageren op extreme situaties. Door de kracht van Deltares en HydroLogic te bundelen is samen met collega’s van het waterschap een dashboard in HydroNET opgesteld dat metingen, verwachtingen en effecten van maatregelen uit Delft-FEWS visualiseert “

 

HydroWatch kaart verwachte waterhoogtes Peelrijt

Op de afbeeldingen worden de verwachte afvoeren en waterhoogtes op de kaart getoond.

 

Hoe verder?

Waterschap de Dommel gaat het BOS Peelrijt de komende periode testen en evalueren. Op basis daarvan wordt bepaald hoe het BOS verder wordt verbeterd en wordt uitgebreid naar andere deelgebieden.

Wilt u meer informatie over BOS Peelrijt? Neem dan contact op met Bram Schnitzler via Bram.Schnitzler@hydrologic.om of 033-475 35 35.

Foto: Zeljko Radojko / Shutterstock.com