Onstuimig begin van 2018 voor waterbeheer: hoogwater tijdig in het vizier

Published on 19 januari 2018 by Leanne Reichard

Het jaar 2018 kende een onstuimig begin voor de waterbeheerders in Nederland. Gelijk na het sluiten van alle 5 de grote stormvloedkeringen op 3 januari als gevolg van een storm stond de volgende dreiging voor de deur: hoogwater op de rivieren. Deze hoogwatersituatie was voor waterschap Rivierenland een mooie kans om de centrale regiekamer en het net in gebruik genomen Vizier calamiteitsysteem in praktijk toe te passen. Deze blog geeft een overzicht van de hoogwatersituatie in Nederland en laat zien hoe waterschap Rivierenland met slimme tools het hoogwater continu in het vizier had.

Hoogwater in de Rivieren

Als gevolg van zware regenval in Duitsland begonnen de waterpeilen in de Rijn en de Maas vanaf 1 januari te stijgen. De hoogwater piek op de Maas werd een aantal dagen later, op 7 januari bereikt. De Rijn bleef echter door stijgen tot hij op woensdagochtend 10 januari een piek bereikte van 14.64 m boven NAP bij Lobith. Deze waterstand komt gemiddeld ééns in de 5 jaar voor.

Als gevolg van de hoge waterstanden namen waterbeheerders maatregelen om overlast te voorkomen. Rijkswaterstaat opende bijvoorbeeld de stuwen bij Driel, Amerongen en Hagenstein om het water zo snel mogelijk af te kunnen voeren. In de grafiek met de waterstanden bij de stuwen is het effect hiervan duidelijk zichtbaar. Bij een gesloten stuw is de waterstand bovenstrooms van de stuw hoger dan benedenstrooms. De grafiek toont vanaf 13 december meerdere periodes dat de bovenstroomse en benedenstroomse waterstand vrijwel gelijk zijn – de stuwen zijn geopend – en dat het water dus maximaal wordt afgevoerd.

Ook bij waterschappen waren de hoge waterstanden aanleiding voor extra maatregelen. Zo werden er door Waterschap Rijn en IJssel, Waterschap Rivierenland en Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden regelmatige dijkinspecties ingesteld, coupures gesloten en mobiele pompen ingezet.

Rivierenland houdt hoogwater in het Vizier

Bij Waterschap Rivierenland was de hoge waterstand aanleiding om voor het eerst sinds de oplevering het nieuwe calamiteitendraaiboek ‘Vizier’ in te zetten tijdens een echte hoogwatersituatie. Dit geautomatiseerde draaiboek monitort constant de actuele waterstanden en waterstandsverwachtingen. Op basis hiervan informeert het systeem de waterbeheerder over de te nemen maatregelen en acties zoals het opschalen van de calamiteitenorganisatie, het sluiten van coupures en het inzetten van dijkwachten. Vizier werd ontwikkeld door HydroLogic in samenwerking met het bedrijf Axxerion. In oktober 2017 werd het systeem succesvol getest tijdens de hoogwateroefening ‘Deining en Doorbraak’. Dit keer was het echter tijd voor het echte werk.

Bij een verwachte waterstand bij Lobith van 13 meter boven N.A.P. schaalt het coördinatiecentrum van Waterschap Rivierenland op naar een verhoogde coördinatiefase en kunnen diverse noodmaatregelen van kracht worden. De verhoogde coördinatiefase en het calamiteitendraaiboek werden in werking gesteld op 5 januari. Vanaf dat moment werden door Vizier automatisch adviezen gegenereerd en acties uitgezet om kade inspecties uit te voeren en coupures te sluiten.

Jaap Bronsveld, vakspecialist Waterkeringen van Waterschap Rivierenland, is tevreden over de eerste inzet van het geautomatiseerde calamiteitendraaiboek tijdens de recente hoogwatersituatie.

Vizier is een nieuwe betrouwbare partner geworden bij ons werk.  Natuurlijk moeten we na deze ervaring een aantal zaken beter inregelen, maar dat heeft te maken met het kiezen van de goede triggerpeilen bij de objecten. We hebben gemerkt dat het dashboard dat door Hydrologic is ingericht, goed werkt. We zien wat de status is van onze coupures, buitenpolders, zomerkades en dergelijke. En de procesflow met verantwoordelijken die daaraan hangt zorgt ervoor dat de juiste mensen de juiste taken uitvoeren!”

– Jaap Bronsveld –  Vakspecialist Waterkeringen Waterschap Rivierenland

Kunnen waterbeheerders nu rustig ademhalen?

Naar verwachting zullen de waterstanden op de Rijn en Maas komende dagen weer wat gaan stijgen door de neerslag van deze week in het stroomgebied van de Maas en Rijn. De neerslaghoeveelheden lijken echter niet zo hoog uit te komen als in de eerste week van januari waardoor de waterstanden op de rivieren vermoedelijk niet zo sterk zullen stijgen.